امید کریمی: یک سالی هست که رویکردها نسبت به جمعیت، تغییر کرده است؛ اگر تا دو دهه پیش هر خانواده ایرانی تا سه فرزند و حتی بیشتر هم داشت، اکنون آمار می گوید کمتر از دو فرزند در هر خانواده وجود دارد. به عبارت بهتر، هر زن ایرانی کمتر از دوبار مادر می شود؛ 1.6 فرزند برای هر خانواده.

البته روایت دیگری هم می گوید 1.8 فرزند برای هر مادر و خانواده. هرچند همین دو دهم فرزند جای مناقشه دارد، هرچند که 2.1 فرزند برای هر خانواده، مطلوب است و عدد جایگزینی است، اما گفته می شود تا 1.7 فرزند برای هر خانواده چندان آسیبی به ترکیب جمعیتی نمی زند، با این حال وقتی همین اعداد نشان دهنده سیر نزولی رشد جمعیت باشد، نگران کننده می شود.

اکنون رشد جمعیت ایران 1.3 و در بهترین حالت 1.4 است و این روند نزولی دارد.

همین نگرانی که منجر شده برنامه های تنظیم خانواده و کنترل جمعیتی وزارت بهداشت لغو شود و به جای آن برنامه های تشویقی جمعیتی جایگزین شد. برنامه هایی که نخستین مورد آن هفته گذشته در مجلس مصوب شد و به موجب آن مرخصی زایمان مادران به 9 ماه افزایش یافت دو هفته مرخصی تشویقی هم برای پدران پیش بینی شد. البته برنامه های گسترده تری در راه است.

همچنین محمود احمدی نژاد، رییس جمهور در آخرین گفتگوی تلویزیونی اش از اختصاص 1500 میلیارد تومان به برنامه های جمعیتی خبر داد که با توجه به آمار مرکز آمار شاید لزومی به اختصاصش وجود نداشته باشد.

اما نگاهی به اعداد و ارقام جمعیتی ایران که از سوی دو مرکز ارائه می شود، حکایت از تناقضی دارد که صحت یکی می تواند تمام برنامه های جمعیتی را ملغی کند؛ آمار لحظه ای مرکز آمار و آمار ثبتی ثبت احوال.

 

مرکز آمار چه می گوید؟

آخرین سرشماری نفوس و مسکن نشان می دهد جمعیت ایران 75 میلیون و 149 هزار و 669 نفر است. این عدد جمعیت تا پایان آبان سال 1390 است که مرکز آمار ایران اعلام کرده. نمودار زیر تحلیل کلی مرکز آمار از جمعیت ایران تا پایان آبان سال 90 است؛

 

بخشی از جزییات جمعیت ایران تا پایان آبان 90 هم در گزارش مرکز آمار مطابق تصویر زیر است؛

 

اما در پایگاه اطلاع رسانی مرکز آمار ایران (اینجا) شمارنده ای وجود دارد که نشان می دهد جمعیت ایران بیش از دو میلیون نفر از آبان سال گذشته تاکنون زیاد شده است. یعنی رشدی معادل 2.9 درصد در سال. همین تمام برنامه های جمعیتی را ملغی می کند.

این شمارنده و عدد آن در ساعت 17:47 یکشنبه 6 اسفند 91 را در تصویر زیر می بینید؛

 

 

 

ثبت احوال چه می گوید؟

اما روایت ثبت احوال چیز دیگری است؛ علی اکبر محزون، مدیرکل دفتر آمار و اطلاعات جمعیتی سازمان ثبت احوال دراین باره می گوید: با احتساب ثبت موالید و فوت و بروزرسانی آمار جمعیت سازمان ثبت احول در پایگاه اطلاعات جمعیت کشور، جمعیت ایران تا پایان بهمن‌ سال جاری به 76 میلیون و 188 هزار و 985 نفر رسیده است.

این یعنی اختلاف حدودا یک میلیون نفری با عدد جمعیت ایران به نقل از مرکز آمار و شمارنده لحظه ای آن.

به گفته محزون تا پایان بهمن 91، یک میلیون و 310 هزار و 163 ولادت در ایران به ثبت رسیده است. این درحالی است که 334 هزار و 667 مورد فوت در ایران ثبت شده. یعنی حدود یک میلیون نفر به جمعیت ایران افزوده شده است.

البته محزون گفته که آمار تولد نسبت به سال گذشته رشد 2.9 درصدی داشته است.

با این حال، آنچه که در این اختلاف بیشتر حق را به ثبت احوال می دهد، نوع آمارگیری در ثبت احوال است. چه اینکه براساس وقایع حیاتی اتفاق می افتد؛ یعنی از شناسنامه های صادر و باطل شده عددهای جمعیتی بدست می آید.

همچنین به نظر می رسد عدد جمعیتی که مرکز آمار نقل می کند، از فرمولی می آید که نمونه نتایج آن را حتما یک بار دیده اید؛ فرمولی که نشان می دهد در هر لحظه مثلا چند نفر در دنیا متولد می شوند، چند درخت بریده می شود، چند سنگ در دنیا مانده است، چند نفر می میرند و ... به آن هم آمار لحظه ای و به روز جهان می گویند. (اینجا را کلیک کنید)

اما با توجه به آمار ثبت احوال، از آن 1500 میلیارد تومانی که رییس جمهور وعده داد در سال 92 به برنامه های جمعیتی اختصاص پیدا می کند، به هر نوزاد عملا یک میلیون تومان می رسد (حالا به هر عنوان، وسیله و روش). تلویحا بازگشت به طرح آتیه فرزندان و همان پس انداز یک میلیون تومانی.